Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prufferowej

Instytucja kultury:

Siedzibą muzeum, od jego powstania, jest dawny Arsenał artyleryjski z 1824 roku – jeden z elementów twierdzy toruńskiej. Przy muzeum znajduje się Park Etnograficzny prezentujący budownictwo wiejskie z: Kujaw, Borów Tucholskich, Kociewia, Kaszub, ziemi chełmińskiej oraz ziemi dobrzyńskiej. Zlokalizowane w nim obiekty to: chałupy, młyn wodny, wiatrak. Toruński skansen to jedyna tego typu ekspozycja w ścisłym centrum miasta.

Olenderski Park Etnograficzny

Olenderski Park Etnograficzny w Wielkiej Nieszawce jest pierwszym w Polsce skansenem poświęconym osadnictwu olenderskiemu, rozwijającemu się od XVI w. Początkowo byli to osadnicy z Niderlandów i Fryzji – członkowie protestanckiej grupy menonitów, którzy w tolerancyjnym Królestwie Polskim mogli swobodnie wyznawać swoją wiarę. Zasiedlali tereny zalewowe i nieużytki od Żuław w górę Wisły do Torunia i dalej aż na Mazowsze. Z biegiem czasu termin olender/olęder zaczął być używany w stosunku do innych osadników – Niemców (luteran), a także Polaków (katolików), którzy cieszyli się przywilejami opartymi na systemie prawnym wprowadzonym pierwotnie dla osadników z Niderlandów.

Głównym celem założenia Parku jest odtworzenie fragmentu krajobrazu kulturowego nadwiślańskiej wsi z przełomu XIX i XX w. Na powierzchni ponad 5 ha, zrekonstruowano olenderską wieś o najbardziej charakterystycznym układzie, tzw. rzędówkę bagienną. Znajdują się tu 3 pełne zagrody składające się z 6 zabytkowych budynków mieszkalnych i gospodarczych. Przeniesione zostały z terenu Doliny Dolnej Wisły i pochodzą z XVIII i XIX w. Obiekty te to najcenniejsze, zachowane do dnia dzisiejszego, przykłady architektury charakterystycznej dla osadników olenderskich. Otaczają je pola uprawne, łąki, ogródki i sady. Droga łącząca poszczególne zagrody obsadzona została drzewami owocowymi, rowy odwadniające wierzbami a poszczególne siedliska wysoką zielenią przyzagrodową.